Przepustnica jest elementem armatury przemysłowej oraz rodzajem zaworu motylkowego – tych dwóch określeń używa się wymiennie. Służy do regulacji przepływu wody, ścieków, olejów, kwasów czy alkoholi.
Ze względu na bardzo prostą konstrukcję, jest szeroko wykorzystywana zarówno w armaturze odcinającej, jak i regulującej.
Prosta budowa
Centralnym elementem przepustnicy jest korpus w kształcie cylindra. Wewnątrz niego znajduje się wał. Jeden koniec wału łączy się z korpusem za pomocą dysku, natomiast drugi znajduje się poza rurą (korpusem), co umożliwia przyłączenie do niego siłownika. Regulacja przepływu w przepustnicy możliwa jest dzięki obracającemu się dyskowi. Dysk obraca się wokół osi, będącej jego średnicą. Oś dysku jest prostopadła do osi rury. To właśnie dysk zamyka lub otwiera dopływ płynu. Zawór motylkowy nie mógłby jednak działać bez układu sterującego – występujące on w postaci siłownika, rzadziej mechanizmu ręcznego. Siłownik występuje w kilku wariantach: przekładni ślimakowej oraz napędu pneumatycznego lub elektrycznego. Pozostałe części składowe przepustnicy, to wrzeciono oraz uszczelki i manszety, odpowiadające za szczelność zaworu. W zależności od producenta, przepustnice mogą się nieznacznie różnić modyfikacją poszczególnych elementów. Zasada jej działania pozostaje jednak taka sama.
Szerokie zastosowanie
Przepustnice to podstawowy element większości rodzajów rurociągów. Dzięki wysokiej szczelności, stosowane są do transportu wody i ścieków komunalnych, a także w stacjach uzdatniania wody – stosuje się wówczas przepustnice międzykołnieżowe. W armaturze przemysłowej znajdziemy również przepustnice dwukołnieżowe, centryczne oraz z uszczelnieniem metal/metal. Różnice w ich konstrukcjach gwarantują szerokie możliwości zastosowania. Zawory motylkowe wykorzystywane są dzięki temu także w przemyśle naftowym, farmaceutycznym, chemicznym, papierniczym, a także spożywczym i piwowarskim. Na powszechność zastosowania wpływają takie właściwości przepustnic, jak duża dostępność na rynku, szybkość działania, lekka konstrukcja i małe spadki ciśnienia.
